Trang phục người Chăm không chỉ là biểu tượng văn hóa đặc trưng của một dân tộc đã tồn tại hơn nghìn năm trên dải đất miền Trung; mà còn là sợi dây kết nối quá khứ với hiện tại. Ẩn sâu trong từng lớp vải thủ công là câu chuyện của những bà mẹ tảo tần, những người thợ dệt thầm lặng và cả một nền văn minh Champa từng rực rỡ. Giản dị mà sâu sắc; trang phục truyền thống của người Chăm chính là nơi ký ức được thêu dệt bằng tay; bằng tình yêu; và bằng lòng thủy chung với cội nguồn.

Trang phục người Chăm – Di sản sống giữa lòng nắng gió miền Trung

Giữa vùng đất Ninh Thuận khô cằn,;nơi nắng như rang và gió như hun; trang phục người Chăm vẫn hiện diện như một minh chứng sống động cho bản sắc dân tộc. Những bộ váy áo giản dị với sắc nâu; chàm, đỏ đất, xanh lá… được dệt từ sợi bông và nhuộm hoàn toàn bằng nguyên liệu thiên nhiên. Từ bàn tay khéo léo của người phụ nữ Chăm; từng tấm vải hiện ra, mang trong mình linh hồn của đất, của trời; của gió và của bao thế hệ.

Không chỉ để mặc, mỗi bộ trang phục còn là một thông điệp văn hóa; chứa đựng cả tín ngưỡng; thẩm mỹ và vị trí xã hội. Chiếc váy sarik, áo dài không xẻ tà, chiếc khăn thang đội đầu… không chỉ tôn lên vẻ đẹp kín đáo mà còn thể hiện phẩm hạnh của người phụ nữ Chăm theo đạo Bani hoặc Hồi giáo.

Trang phục người Chăm – Tinh tế từ từng đường kim mũi chỉ

Khác với vẻ rực rỡ của nhiều dân tộc khác; trang phục người Chăm mang một vẻ đẹp trầm lặng; nhưng đầy tinh tế. Từng họa tiết hình học, vòng tròn, mặt trời, hoa lá… được thêu tay hoặc dệt nổi bằng kỹ thuật truyền thống – không cần máy móc,;chỉ cần trí nhớ và đôi mắt tinh tường của người dệt.

Phụ nữ Chăm mặc áo dài thân suông, cổ tròn; tay dài, ôm sát thân nhưng không xẻ tà, tạo sự kín đáo và mềm mại. Váy sarik quấn quanh thân dưới, thường dài tới gót chân. Phía trên đầu là khăn thang – loại khăn bắt buộc phải đội khi ra ngoài; như một quy ước truyền thống về đạo hạnh và lòng tôn kính tổ tiên.

Nam giới Chăm mặc áo dài tay hoặc áo chui đầu, kèm sarong – váy quấn nam, và đôi khi đội khăn xếp trong các dịp lễ. Dù đơn giản hơn nữ giới; nhưng trang phục nam cũng thể hiện sự điềm đạ;, lịch thiệp và tôn trọng nghi thức cộng đồng.

Trang phục người Chăm trong lễ hội – Khoảnh khắc văn hóa thăng hoa

Mỗi dịp lễ Kate, Rija Nagar hay cưới hỏi, trang phục người Chăm lại trở về đúng với vai trò thiêng liêng nhất của nó: trở thành phần linh hồn của nghi lễ. Những bộ áo dài được chọn lọc kỹ càng, có khi là tấm vải được dệt từ nhiều tháng trước; chỉ dành riêng cho ngày lễ trọng.

Trang phục người Chăm – Hồn dân tộc trong từng sợi vải
Trang phục người Chăm trong lễ hội (Ảnh: Saostar)

Điệu múa dân gian, tiếng trống Ghi-năng vang vọng cùng màu áo truyền thống tạo nên một bản giao hưởng vừa rộn ràng vừa lắng đọng. Ở đó, ta không chỉ thấy trang phụ;, mà thấy cả lịch sử,;thấy tổ tiên, và thấy lòng tự tôn dân tộc được lặng lẽ gìn giữ qua từng thế hệ.

trang phục người Chăm – Gìn giữ một phần hồn Việt

Ở làng dệt Mỹ Nghiệp, có những người mẹ đã ngoài bảy mươi vẫn miệt mài bên khung cửi tre,;truyền nghề cho con cháu như thể giữ lửa bếp nhà. Bà Palao Thị Dương, một nghệ nhân làng nghề, chia sẻ: “Tôi không biết chữ, nhưng mỗi lần dệt là như kể lại chuyện đời mình; chuyện của mẹ, của bà ngoại…”

Giữa dòng chảy hiện đại, không ít người trẻ Chăm đã rời xa khăn thang; sarik để hòa vào trang phục phổ thông. Nhưng vẫn còn đó những người lặng lẽ gìn giữ – Như bà Dương, như những cô gái ở làng Chăm Hữu Đức,;Bàu Trúc… dệt không chỉ là vải, mà là cả ký ức.

Trang phục người Chăm chính là biểu tượng sống động của sự bền bỉ –Bền hơn cả gió Lào, nắng lửa – Tồn tại không phải nhờ sự ồn ào; mà nhờ lòng kiên định với gốc rễ.