Cây cỏ mực (hay còn gọi là cây nhọ nồi), là loại cây dại mọc hoang vô cùng quen thuộc với người Việt Nam. Đây là một thảo dược đem lại nhiều lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe.

Đặc điểm của cây cỏ mực

Cây cỏ mực còn có nhiều tên gọi khác như hàn liên thảo, kim lăng thảo. Tên khoa học là Eclipta alba Hassk,thuộc họ cúc Asteraceae. Nhưng cái tên dân dã phổ biến trong dân gian thường dùng để gọi loại cây này, đó là cây nhọ nồi. Nó được gọi là “cỏ mực” là bởi khi vò nát cây sẽ chảy ra thứ nước có màu đen như màu mực.

Cỏ mực mọc thẳng đứng hoặc bò, có thể cao đến 80cm. Thân cây màu xanh lục, có lông cứng. Lá cây mọc đối có lông ở cả 2 mặt, dài 2 – 8cm, rộng 5 – 15mm. Hoa màu trắng, xuất hiện ở giữa ngọn thân hoặc kẽ hở lá. Quả bế 3 cạnh, hoặc dẹt, có cánh, dài 3mm, rộng 1,5mm, đầu cụt. Đây là loại cây mọc hoang khắp nơi ở nước ta.

Cây cỏ mực vị thuốc trong Đông y

Trong Đông y, cỏ mực có vị ngọt, chua, tính lương (mát huyết), chỉ huyết (cầm máu) vào 2 kinh can và thận; có tác dụng bổ thận âm, thanh can nhiệt, làm đen râu tóc, chỉ huyết lỵ. Dùng để chữa can thận âm kém, xuất huyết nội tạng (chảy máu dạ dày, tiểu tiện ra máu, thổ huyết do lao, rong kinh); kiết lỵ, viêm gan mạn, chấn thương sưng tấy lở loét, mẩn ngứa…

Hình ảnh cây cỏ mực; tác dụng của cây cỏ  mực: cây cỏ mực chữa suy thận; Cây cỏ mực: cây thuốc dân gian trị nhiều bệnh tuyệt hay.
cây cỏ mực còn được biết đến với cái tên dân dã là cây nhọ nồi (ảnh: Internet).

Trong dân gian thường dùng cây cỏ mực tươi, giã nát vắt lấy nước để uống cầm máu trong trường hợp: rong kinh, trĩ ra máu, bị thương chảy máu. Còn dùng để chữa ho hen, ho lao, viêm cổ họng; với liều dùng 6 – 12g/ngày; dưới dạng thuốc sắc; hay làm thành viên mà uống. Nó còn được dùng để chữa nấm ngoài da, làm thuốc mọc tóc (sắc uống hoặc ngâm vào dầu dừa mà bôi), nhuộm tóc.

  • Trong sách Nam dược thần hiệu, cỏ mực dùng để chữa chứng chảy máu mũi đêm ngày không dứt, lấy cỏ mực giã nát, đắp vào giữa mỏ ác và trên trán.
  • Sách Thần nông bản thảo gọi cỏ mực là “thuốc cầm máu nổi tiếng”.
  • Sách Đường bản thảo viết, người bị chảy máu dữ dội dùng cỏ mực đắp sẽ cầm; bôi nước lên đầu thì tóc sẽ mọc lại nhanh chóng.
  • Trong Điền nam bản thảo ghi rằng, cỏ mực làm chắc răng, đen tóc, chữa khỏi 9 loại trĩ.
  • Bản kinh (ra đời cách đây 2000 năm) viết: “Máu chảy không cầm, đắp cỏ mực cầm ngay”.

Cây cỏ mực trong y học hiện đại

Nhiều nghiên cứu khoa học đã cho thấy, cây cỏ mực có thành phần dưỡng chất đa dạng. Điển hình phải kể tới các chất tannin, caroten, chất đắng và chất ancaloit. Nhiều nghiên cứu khác cũng công bố rằng ở cỏ mực có chứa thêm chất wedelolacton – đây là một chất curmarin lacton; và tách được chất demetylwedelacton và một flavonozit.

Cây cỏ mực cũng giống như vitamin K, có tác dụng chống lại tác dụng của discumarin (thuốc chống đông máu); có hiệu quả trong việc cầm máu ở tử cung, tăng trương lực tử cung; giữ cho các mạch máu không bị giãn nở trong trường hợp cần thiết, ngăn ngừa một số loại độc tố,…

Ngày nay, cây cỏ mực (nhọ nồi) được dùng nhiều trong điều trị sốt xuất huyết muỗi truyền, ung thư và nhiều bệnh khác. Xem thêm: Giải độc, chống ung thư, hỗ trợ tiêu hóa… lợi ích của bí ngô là rất nhiều.

Một số bài thuốc sử dụng cây cỏ mực

Thổ huyết và chảy máu cam

Dùng cỏ mực cả cành và lá tươi giã lấy nước để uống.

Tiêu ra máu

Dùng cỏ mực nướng trên miếng ngói sạch cho khô, tán bột. Mỗi lần dùng 2 chỉ (8g) với nước cơm (theo Gia tàng kinh nghiệm phương).

Tiểu ra máu

Cây cỏ mực, cây mã đề 2 vị bằng nhau, giã lấy nước ngày uống 3 chén lúc đói (theo Y học chân truyền). Hoặc nấu cháo cỏ mực (100 g) với 3 lát gừng.

Cây cỏ mực trị trĩ ra máu

Lấy một nắm cỏ mực để nguyên rễ, giã nhuyễn, cho vào 1 chén rượu nóng, thành dịch đặc vừa uống trong, vừa đắp bã ngoài (theo Bảo thọ đường phương).

Chảy máu dạ dày – hành tá tràng

Bài thuốc gồm: cỏ mực 50g, bạch cập 25g, đại táo 4 quả, cam thảo 15g sắc uống; ngày 1 thang chia làm 2 lần.

Vết đứt chảy máu

Lấy một nắm cỏ mực sạch nhai hoặc giã nhuyễn, đắp lên vết thương.

Chữa râu tóc bạc sớm

Cây cỏ mực với lượng tùy dùng, rửa sạch, nấu cô đặc thành cao; rồi cho nước gừng, mật ong với lượng vừa phải, cô lại lần nữa. Cho vào lọ, khi dùng lấy 1- 2 thìa canh hòa nước đun sôi còn ấm; hoặc cho ít rượu gạo để uống. Ngày 2 lần, cao này có tác dụng bổ thận, ích tinh huyết.

Hoặc dùng 1- 2kg cỏ mực tươi, ép lấy nước cốt đặc trộn với bột nữ trinh tử đã được chế sẵn như sau: nữ trinh tử 300 – 1.000g ngâm rượu 1 ngày, bóc vỏ, rang khô tán bột. Viên hoàn bằng mật ong. Mỗi lần uống 10g. Ngày uống 3 lần với rượu gạo hâm nóng. Hoàn này bổ can thận, xanh đen râu tóc, khỏi đau lưng gối.

Chữa di mộng tinh (do tâm thận nóng)

Lấy cây cỏ mực sấy khô, tán bột. Uống ngày 8g với nước cơm; hoặc sắc cỏ mực để uống ngày 30g.

Cây cỏ mực trị rong kinh

uống kim lăng thảo nhiều có sao không; cách nhận biết cây kim lăng thảo; uống nước cây nhọ nồi có tác dụng gì;
Cây cỏ mực là bài thuốc rất tốt cho chị em phụ nữ (ảnh: Pexels).

Nếu bị rong kinh nhẹ, lấy cỏ mực tươi giã vắt lấy nước cốt uống hoặc cỏ mực khô sắc nước uống. Nếu huyết ra nhiều, cần phối hợp thêm trắc bá diệp hoặc cây huyết dụ…

Trẻ tưa lưỡi

Bài thuốc gồm cây cỏ mực tươi 4g, lá hẹ tươi 2g; cho tất cả giã nhuyễn, lấy nước cốt hòa với một chút mật ong; sau đó chấm lên lưỡi, cách 2 giờ chấm 1 lần.

Trị chảy máu cam, nôn ra máu từ dạ dày

Dùng cỏ mực 30g, lá sen 15g, trắc bá diệp 10g; cho tất cả dược liệu trên đun sôi với nước và chia ra uống làm 3 lần trong ngày.

Bị loét ống tiêu hóa chảy máu

Dùng 30g cây cỏ mực, 30g cỏ bấc đun sôi uống.

Chữa cơ thể suy nhược, thiếu máu, kém sức, ăn không ngon, gầy yếu

cách trồng cây cỏ mực; Cây cỏ mực: cây thuốc dân gian trị nhiều bệnh tuyệt hay.
Cây cỏ mực và cỏ mần trầu đều là những thảo dược quý trị nhiều bệnh (ảnh: internet).

Dùng cỏ mực 100g, cỏ mần trầu 100g, gừng khô 50g. Thái nhỏ các nguyên liệu, sao sơ, khử thổ; sau đó, cho vào 3 bát nước dừa tươi, nấu còn 8 phân, uống ngày 2 lần. Xem thêm: Cỏ mần trầu: công dụng bất ngờ chữa được nhiều loại bệnh

Chữa chảy máu tử cung

Dùng 15g cây cỏ mực, 15g lá trắc bá diệp. Cho cả hai vào sắc uống ngày 1 thang, uống liền 7 ngày.

Chữa suy thận với cây cỏ mực

Dùng cỏ mực tươi rửa, sạch rồi phơi ráo nước; sau đó, cắt nhỏ và đem phơi hoặc sấy khô. Lấy 5g cỏ mực khô đun với 100ml nước trong 20 phút và chắt lấy nước uống hàng ngày.

Giúp làm đen tóc

Bạn có thể hãm cỏ mực với nước sôi thay cho trà rồi uống hàng ngày, sẽ giúp cải thiện da và tóc trở nên chắc khỏe hơn rất nhiều. Hơn nữa, thường xuyên uống nước pha từ cây cỏ mực cũng giúp thanh nhiệt, giải độc, có công dụng tốt đối với các hệ cơ quan bên trong cơ thể.

Chữa viêm họng, ho

Cây cỏ mực, bồ công anh, cam thảo đất, kim ngân hoa, mỗi vị đều nhau 20g, phơi khô, sắc với 1 lít nước. Nấu nước thật đặc, uống khi còn ấm. Xem thêm: Cây bồ công anh: món ăn, vị thuốc cực tốt cho sức khỏe

Chữa viêm xoang

tác dụng của cây cỏ mực và đậu đen;t ác dụng của cây cỏ mực với trẻ sơ sinh; mua cây cỏ mực; tác hại của cây cỏ mực; cây nhọ nồi;
cách chế biến cỏ mực làm thuốc rất đơn giản (ảnh: Internet).

Lấy một nắm lá cây cỏ mực tươi, rửa sạch, giã lấy nước cốt uống. Hoặc lọc thật kỹ nước cốt, cho vào chai, xịt nhẹ vào cánh mũi; sau đó, hỷ nhẹ để đẩy dịch nhầy và vi khuẩn ra ngoài.

Chữa ho ra máu

Cỏ mực 25g, a giao 10g, bạch cập 20g. Cỏ mực cùng bạch cập sắc lấy nước, cho vào chén, thêm a giao vào trộn đều uống 2 lần trong ngày. Uống liên tục 7 ngày.

Phòng và điều trị viêm da

Lấy một nắm cây cỏ mực tươi rửa sạch, vò nát sát lên tay chân cho tới khi màu da chuyển thành tím đen nhạt.

Chữa bệnh sỏi thận

Cỏ mực 25g, xa tiền thảo 15g sắc lấy nước. Cho ra bát thêm 1 ít đường trắng cho dễ uống. Dùng thay trà trong 30 ngày.

Hỗ trợ trong chữa trị chứng giảm tiểu cầu máu

Cỏ mực 10g, nhân sâm 5g, một ít gạo tẻ và đường trắng vừa đủ. Nhân sâm mang cắt thành từng lát mỏng rồi hấp chín. Cây cỏ mực đem rửa sạch, sắc lấy nước để nấu cháo. Cho nhân sâm vào lúc cháo chín cùng ít đường đủ ngọt. Dùng thay bữa điểm tâm 1 lần mỗi ngày, ăn liên tục trong 5 ngày.

Chữa gan nhiễm mỡ

Dùng 25g cỏ mực, 13g đương quy, 18g nữ trinh tử, 13g trạch tả và sắc tất cả các vị thuốc này với 500ml nước cho đến khi còn 200ml thì lấy nước uống nhiều lần trong ngày.

Chữa sốt phát ban

Lấy 50g cây cỏ mực rửa sạch và sắc lấy nước uống làm 3 lần trong ngày sẽ giúp hỗ trợ chữa sốt phát ban.

Cây cỏ mực chữa bệnh lang ben

Cỏ mực 35g, đương quy 10g, hà thu ô 35g, bạch truật 12g, thiền thoái 5g, xích thược 10g, đan sâm 14g, bạch chỉ 15g, đẳng sâm 14g. Cho tất cả các vị thuốc trên sắc với khoảng 200ml nước uống sẽ có hiệu quả ngay trong 3-5 ngày. Tuy nhiên, để chữa dứt điểm lang ben thì bạn nên dùng thường xuyên trong 3 tháng.

Những lưu ý khi sử dụng cây cỏ mực chữa bệnh

phụ nữ mang thai cần thận trọng khi sử dụng các loại thảo dược. kim lăng thảo: cây thuốc dân gian trị nhiều bệnh tuyệt hay.
Phụ nữ mang thai không được sử dụng cỏ mực vì có thể gây co bóp tử cung, dẫn tới sảy thai, băng huyết (ảnh: Pexels).
  • Người bị hư hàn, tiêu chảy, âm hư không có nhiệt không nên sử dụng; vì có thể gây tiêu chảy và ảnh hưởng tới sức khỏe, tính mạng.
  • Trước khi sử dụng cỏ mực dù là khô hay tươi thì đều cần phải rửa sạch, để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
  • Vị thuốc này hơi đắng và khó uống nên cần kiên trì sử dụng mới đạt hiệu quả tốt hơn.
  • Không uống cỏ mực khi đang bị tiêu chảy, vì hoạt chất tanin trong cây cỏ mực sẽ gây kích thích hệ tiêu hóa khiến cho tình trạng tiêu chảy nặng hơn.
  • Với những người đã có sẵn bệnh nền hoặc đang sử dụng thuốc mà muốn dùng cây cỏ mực chữa bệnh; thì nên tham khảo trước ý kiến bác sĩ để có được sự bảo vệ tốt nhất cho sức khỏe bản thân.
  • Với trẻ nhỏ, không khuyến khích áp dụng các phương pháp nấu hoặc giã lấy nước uống. Thay vào đó, chỉ nên áp dụng phương pháp đắp ngoài để tránh không ảnh hưởng tới hệ miễn dịch chưa hoàn thiện của bé.
  • Không kết hợp hay pha trộn nhiều loại thảo dược cùng một lúc với nhau để tránh trường hợp ngộ độc hoặc dị ứng.