Con cái và mạng xã hội – cụm từ ngày càng trở nên quen thuộc, nhưng cũng đầy lo lắng với các bậc phụ huynh trong thời đại số. Mạng xã hội không còn là “sân chơi” của riêng người lớn. Trẻ em, thậm chí từ rất nhỏ, đã biết sử dụng YouTube, TikTok, Instagram như một phần cuộc sống hàng ngày.
- Sự thật về thông tin mận hậu rớt giá
- Cây xương khỉ – Thần dược cho người nghèo
- Tài xế hành hung shipper được trả tự do: Tòa đình chỉ điều tra do nạn nhân rút đơn
Vấn đề là: mạng xã hội có thể vừa là công cụ học hỏi, vừa tiềm ẩn nhiều rủi ro – từ nội dung độc hại, tin giả, đến nguy cơ bị bắt nạt hoặc lạm dụng thông tin cá nhân. Trong bối cảnh đó, việc đồng hành cùng con cái trên mạng xã hội trở nên vô cùng cấp thiết.
Nhưng làm thế nào để đồng hành mà không khiến con cảm thấy bị kiểm soát? Làm thế nào để thiết lập ranh giới nhưng vẫn giữ được sự tin tưởng? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn tìm thấy câu trả lời – thực tế, gần gũi, và có thể áp dụng ngay trong chính gia đình mình.
Xem nhanh
Hiểu mạng xã hội là gì – và vì sao con dùng nó
Trước khi nói chuyện với con về mạng xã hội, cha mẹ cần hiểu: mạng xã hội không chỉ là “giải trí”, mà còn là nơi thể hiện bản thân, kết nối cộng đồng, và tìm kiếm sự công nhận.
Với người lớn, một bức ảnh đẹp có thể chỉ là kỷ niệm. Với trẻ em, nó có thể là một cách để chứng minh mình “hợp thời” hoặc “không tụt hậu”.
Gợi ý: Hãy thử tạo một tài khoản TikTok hoặc Instagram. Trải nghiệm vài ngày, bạn sẽ hiểu vì sao con mình lại thích thú đến vậy – và từ đó, dễ nói chuyện với con hơn.
Kiểm soát là phản xạ, đồng hành là kỹ năng
Khi cảm thấy lo sợ, phản xạ tự nhiên của cha mẹ là muốn kiểm soát. Nhưng kiểm soát chỉ hiệu quả trong ngắn hạn. Về lâu dài, con sẽ tìm cách giấu diếm, hoặc cảm thấy mất lòng tin.
(Ảnh: Internet)
Đồng hành không phải là “bỏ mặc”, mà là cùng con đặt ra ranh giới, chia sẻ quan điểm, và cùng học hỏi.
Ví dụ, thay vì nói: “Mẹ cấm con dùng TikTok nữa, toàn độc hại!”
Hãy thử nói: “Dạo này mẹ nghe TikTok có nhiều nội dung không phù hợp. Con thường xem gì trên đó? Có gì hay không, chỉ mẹ xem thử với?”
Cách đặt câu hỏi nhẹ nhàng và thể hiện sự quan tâm sẽ giúp con mở lòng hơn.
Đặt quy tắc, nhưng là quy tắc chung
Thay vì “áp lệnh” một chiều, hãy cùng con thiết lập quy tắc dùng mạng xã hội trong gia đình. Khi con được tham gia xây dựng quy định, con sẽ thấy mình có tiếng nói và dễ hợp tác hơn.
Một số quy tắc có thể cùng thảo luận:
- Thời gian sử dụng mạng mỗi ngày (ví dụ: 2 giờ/ngày)
- Không dùng mạng trong giờ ăn hoặc trước khi đi ngủ
- Không chia sẻ thông tin cá nhân, địa điểm, ảnh riêng tư
- Nếu gặp nội dung gây khó chịu, hãy trao đổi với người lớn
Lưu ý: Quy tắc nên linh hoạt theo độ tuổi và tình huống. Không nên quá cứng nhắc hoặc vô lý, vì dễ khiến con phản kháng.
Dạy con kỹ năng tự bảo vệ trên mạng
Không thể lúc nào cũng bên con. Vì thế, thay vì cấm đoán, hãy dạy con cách tự nhận diện rủi ro và phản ứng phù hợp.
Một vài kỹ năng quan trọng:
- Cách chặn và báo cáo người dùng có hành vi xấu
- Nhận diện thông tin giả mạo, nội dung sai lệch
- Không nhấn vào các đường link lạ, không tải file không rõ nguồn gốc
- Khi bị bắt nạt trên mạng, hãy nói với người lớn thay vì âm thầm chịu đựng
Bạn có thể tìm những video hoặc hình ảnh minh họa (với ngôn ngữ trẻ trung) để con dễ tiếp cận. Nhiều tổ chức phi lợi nhuận hiện có tài liệu hướng dẫn rất dễ hiểu dành cho trẻ.
Lắng nghe trước khi phán xét
Nếu một ngày con chia sẻ: “Hôm qua có người lạ nhắn tin con trên Instagram.”
Bạn phản ứng thế nào? Nhiều phụ huynh sẽ lập tức nổi giận: “Mẹ đã nói bao nhiêu lần đừng dùng mấy cái đó rồi!”
Phản ứng như vậy khiến con không dám chia sẻ nữa. Thay vào đó, hãy giữ bình tĩnh, lắng nghe và gợi mở giải pháp. Điều quan trọng là giúp con cảm thấy an toàn khi tìm đến bạn, bất kể chuyện gì xảy ra.
Đừng quên làm gương
Cha mẹ cũng là người dùng mạng xã hội. Con học được rất nhiều từ cách bạn tương tác trên mạng:
- Bạn có lướt mạng trong giờ ăn không?
- Bạn có chia sẻ quá nhiều về cuộc sống riêng không?
- Bạn có bình luận tiêu cực về người khác?
Nếu bạn muốn con dùng mạng xã hội lành mạnh, bạn cần làm điều đó trước.
Con cái và mạng xã hội: Khi nào cần can thiệp?
Đồng hành không có nghĩa là đứng ngoài khi có dấu hiệu nguy hiểm. Một số tín hiệu bạn cần lưu ý:
- Con thay đổi hành vi đột ngột, trầm lặng hơn
- Dùng điện thoại quá mức, đặc biệt là ban đêm
- Có dấu hiệu bị bắt nạt hoặc ám ảnh về ngoại hình
- Rút lui khỏi đời sống xã hội ngoài đời thật
Khi đó, bạn nên trò chuyện nhẹ nhàng, không ép buộc. Nếu cần thiết, hãy tìm sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý hoặc giáo viên.
Thế giới số đang thay đổi từng ngày và con trẻ của chúng ta đang lớn lên trong môi trường đó. Thay vì sợ hãi hay tìm cách kiểm soát, điều quan trọng là cha mẹ biết đồng hành cùng con cái và mạng xã hội một cách thông minh và tỉnh táo.